De balans wordt opgemaakt

Nog enkele uurtjes en we verlaten Lovina op weg naar het vliegveld. Villa Romy laten we achter ons. Voorgoed? Tijd om de balans op te maken en te onderzoeken of onvervulde dromen en ambities zijn ingevuld. Er is aan de ambities gewerkt, het gaat veel te ver om te stellen dat zij zijn gerealiseerd. Er is vooruitgang geboekt. Het bouwen van de Gambiaanse spoorwegen is een moeizaam proces. Er is veel tijd besteed aan het ontwerp en het doel: een reis naar de onvervulde liefde, een ode aan het ontembare verlangen. Het doel op zich. De spanning tussen alledaagse beslommeringen en de noodzakelijke concentratie en discipline is een moeizame strijd.

Daar kan geen “writers block” tegen op. De les is dat deze mens zich snel aanpast, aan de omstandigheden die zich als een deken om mijn persoon vormen. Wij hebben op Bali gewoond, dat gevoel overheerst, we voelen er ons thuis. Dit betekent niet dat wij Balinees zijn geworden. De afstand tussen onze Westerse cultuur en het Balinees gedachtegoed is niet overbrugbaar met een vliegreis of met een iets langer verblijf. Het is en muur gewapend met gehard staal, nagenoeg onverwoestbaar. Er is wel contact en er is communicatie maar begrijpend lezen van de Balinees vergt veel inspanning en inlevingsvermogen, niet de beste kwaliteiten van de ongeduldige westerling. Een modus vivendi is echter zo gevonden en de taal van het geld is een krachtige taal. Amerikanen zijn gedacht meesters in deze kunst.

Rust en contemplatie zijn de uiterlijke kenmerken, in het verkeer zijn deze snel vergeten. De goede gezindheid van de goden en de voorvaderen bepalen je lot. Een wat afwijkende vorm van predestinatie. Anders dan in de islam of het calvinisme, met offers en ceremonies is de stemming beïnvloedbaar?

Indonesië is een land in beweging, ik weet niet of het vooruitgang kan worden genoemd. De fundamentalistische islam rukt op. De economie groeit, het gat in de begroting ook. De subsidie op geïmporteerde olie overstijgt de begroting voor de gezondheidszorg ruim. De prioriteiten liggen anders in dit land dan in het westen. De dood is in handen van het lot niet in handen van de gezondheidszorg. De voorgenomen verhoging van de benzineprijzen met 33% gaan voor het nodige vuurwerk en de nodige onrust zorgen.

Het huren van een villa op Bali of Lombok vraagt meer aandacht dan wij aan het boeken hebben gegeven. De relatie met het personeel (veelal ook nominee) is een aandachtspunt dat vraagt om goede en expliciete afspraken. Een overdaad aan vertrouwen, breekt je op. Om die reden is het goed de mores vooraf met de verhuurder goed af te stemmen. Wordt dat niet gedaan dan kost het later de nodige energie en irritatie.

Ook over de beschikbare faciliteiten moeten duidelijke afspraken worden gemaakt. De aanwezigheid van een internetcafé in de verre omgeving, wordt verkocht als de beschikbaarheid van internet. De kosten voor een verbinding, veelal via een hotspot, worden gedragen door de huurder. Wij hebben een dergelijke verbinding gekoppeld aan een WiFi-netwerk op Villa Romy laten installeren door Spicelink. Broadband heeft hier een andere betekenis dan in Nederland. De service door Spicelink is uitstekend, dar kan men bij ons nog wat van leren. De verbinding is stabiel en betrouwbaar op enkele calamiteiten na: een omgewaaide mast, een uitgevallen server. De kosten iets hoger dan in Nederland. Onze problemen met Wally rondom Villa Carla zijn tenslotte geschikt. Het is een drama met alleen verliezers, hoewel zonder dit drama waren we nooit in Mataram, een louterende ervaring, gekomen.

Mentaal ben ik al in Nederland, Bali is vluchtig als een zoet parfum, het blijft lang hangen. De herinnering zal blijven, een herinnering net zo zoet als het parfum. Komt er nog een weerzien? De wereld is zo groot! “Kuijlen op Bali” is vanaf nu verleden tijd!